Reflectie of zelfreflectie is een van de meest krachtige manieren om te leren en te veranderen en daardoor beter te presteren. Door ‘in de spiegel’ te kijken en wat er goed én minder goed ging nog eens de revue te laten presteren, leer je van je fouten. ‘We do not learn from experience…we learn from reflection on experience.‘ (John Dewey). Hierdoor maak je dezelfde fout niet zo snel nog eens. Je groeit. Ook helpt reflectie je zaken in het juiste perspectief te plaatsen. Maar als het ons dan zoveel oplevert, waarom doen we het dan niet elke dag?
Zonde om het niet te doen
Wanneer je af en toe een paar minuten neemt om terug te kijken op je eigen handelen en het effect daarvan, kan je in een korte tijd veel leren. Het is dus zonde om jezelf dit te ontzeggen. We realiseren ons het alleen te weinig. Reflectie maakt je heel bewust van wat je doet. Dit maakt aan de ene kant dat je meer kan genieten van successen, waar we normaal niet zo bij stil staan. Dit motiveert enorm. Aan de andere kant leer je juist van de dingen die minder goed gingen.
Claim de tijd
Ikzelf ben iemand die regelmatig reflecteert (kwam ik achter). Bij mij gaat het eigenlijk vanzelf. Heb ik een presentatie gegeven of een gesprek gehad, in de auto terug naar kantoor evalueer ik voor mezelf altijd. Wat ging goed? Wat ging er minder? Hoe kan ik dit de volgende keer beter doen? Ik ben leergierig en, nog belangrijker, ik vind dat het altijd beter kan, dus voor mij is het een soort tweede natuur. De uitdaging zit hem er in er de tijd voor te nemen. Voor mij werkt het het best direct nadat ik ‘een moment’ heb gehad, zoals een sessie of presentatie. Maar ik heb ook tijden gekend dat ik van de ene afspraak in de andere viel. Toen had ik nog geen 5 minuten tussendoor om terug te kijken. Dat had natuurlijk best gekund, maar die nam ik nooit. Wellicht herkenbaar: als leidinggevende, met een overvolle agenda, is het de uitdaging om tijd te maken om te blijven leren en te reflecteren. Maar zelfreflectie kan je juist dan helpen: het kost relatief weinig tijd en levert veel op. Het maakt je leven uiteindelijk makkelijker, omdat je snel leert. Je merkt binnen afzienbare tijd resultaat. En het kan zomaar zijn dat je ook nog eens versteld staat van je successen, waar je je eerst weinig bewust van was. Dus doodzonde om het niet te doen, toch?
Waarom doen we ‘het’ niet vaker?
Naar jezelf kijken, wat je deed, wat het effect was en hoe het voelde, is voor sommigen een eitje, maar voor een groot aantal mensen helemaal niet zo simpel. Niet iedereen kan makkelijk terugkijken en voor zichzelf op een rijtje zetten wat er wel/niet goed ging en waarom. Het is soms ook niet leuk, omdat het je kan confronteren met je tekortkomingen. Dat kan een drempel opwerpen. Maar wees gerust: iedereen heeft zijn minder sterke punten, niemand is perfect. Dus laat je dat niet weerhouden. Als je je hierover heen zet en denkt in termen van leren, gaat het je juist helpen. Degenen die persoonlijke groei hoog in het vaandel hebben staan, zullen eerder geneigd zijn zelfreflectie toe te passen. Heb je dit minder, probeer het dan bewust in te bouwen. In ons veelal drukke bestaan slokken de waan van de dag, agenda’s, actielijstjes en iedereen die van alles aan ons vraagt ons op. Momenten van bezinning zijn schaars. Je moet ze tegenwoordig zelf inplannen anders komt er van reflectie weinig terecht, al vind je het nog zo belangrijk. Je hebt er simpelweg de rust en ruimte niet voor. Belangrijk dus om een bewuste keuze te maken en deze tijd voor jezelf te claimen.
1 keer per week genoeg?
Daarbij komt dat we geneigd zijn te denken dat 1 keer reflecteren per week wel voldoende is. Maar daar gaat het mis. Onze hersenen zijn er niet op gemaakt langere tijd details te onthouden. Als je op vrijdag terugdenkt aan maandag en wat je toen ook alweer precies gedaan hebt in vergadering X en welk effect dat had, is dit bijna niet meer terug te halen. Het blijft bij globale overpeinzingen. Terwijl als je gelijk of dagelijks terugkijkt, het nog vers in je geheugen zit en je specifiek kan aangeven wat er goed en minder goed ging. Dagelijkse reflectie is dus het devies. Het leereffect is vele malen groter.
Gewoon doen
Als je wilt leren of af wilt van zaken waar je steeds tegen aanloopt, dan gaat reflecteren je helpen. ‘Meten is weten’ gaat hier op. Als je niet meet, verandert er namelijk niets. Meten zorgt voor bewustwording en helpt je om te leren van je eigen ervaringen. Dat is wat reflectie doet. Zelfreflectie meer in de praktijk brengen? Hierbij enkele handvatten om het jezelf makkelijker te maken.
Begin klein: pak één moment op de dag en kijk hierop terug. Bijvoorbeeld een gesprek, een vergadering, een presentatie, een projectoverleg. Begin klein.
Gebruik een aantal vragen die jezelf steeds stelt: je kan bijvoorbeeld de volgende vragen gebruiken als leidraad: wat ging er goed? wat ging er minder goed? wat deed ik precies? wat was daar het effect van? wat kan ik de volgende keer anders/beter doen?
Kies één moment op de dag dat je even stilstaat: kies een vast moment in je agenda om elke dag even stil te staan en terug te kijken. Kies hiervoor een moment wanneer je echt even rust hebt. Dus niet midden op de dag in alle hectiek, maar bijvoorbeeld aan het einde van je werkdag, in de auto naar huis of ’s avonds na het 8 uur journaal.
Maak het een routine: maak het laagdrempelig voor jezelf. Zorg dat het een dagelijkse routine wordt. Laat reflecteren, net als tandenpoetsen, een volstrekt normaal onderdeel worden van je dagelijkse leven. Dan kost het je weinig tijd en energie.
Reflecteren is een krachtige manier om effectiever te leren en resultaat te verbeteren. Zie ook: Learning By Thinking: How Reflection Improves Performance, een studie van de Harvard Business School
Lukt het jou om regelmatig te reflecteren? Leuk als je hieronder deelt hoe jij dit doet en wat het je oplevert. Anderen kunnen hiervan leren, dus alvast bedankt voor je bijdrage!
Kan je hulp gebruiken bij reflectie? Download nu onze 5 tips om snel en goed te reflecteren.
Vaker leuke, interessante tips & weetjes ontvangen? Volg ons op facebook!