We houden van mensen met een missie en een goed verhaal. Mensen die hun dromen najagen, ondanks tegenslagen en opgeworpen drempels. Het zijn helden, het zijn leiders. We houden nou eenmaal van helden! Denk aan sporthelden als Max Verstappen, Johan Cruijff, Tiger Woods of businessmannen en -vrouwen als Richard Branson, Elon Musk en Oprah Winfrey. We houden van hun wil om iets te bereiken, hun levensverhalen en hun succes (en tegenslagen).
In organisaties is het niet anders. Daar houden we ook van helden. Van leiders die ons mee op reis nemen. We willen graag geïnspireerd worden. Het liefst zijn we onderdeel van een ‘winning team’. We smachten naar leiders, zoals Pieter (eindbaas van Coolblue) met heldere jip en janneke speeches die ons inspireren. Zie hier één van de voorbeelden van Coolblue over ‘het allermooiste meisje van de klas’.
Maar het gaat vaak zo
Helaas gaat het in de praktijk vaak op deze manier: ‘Tijdens deze meeting wil ik jullie meenemen in onze toekomstplannen. We hebben onze 
visie en missie nog eens onder de loep genomen en geherdefinieerd. Daarna hebben we de strategie verder uitgewerkt en zijn we tot de volgende speerpunten voor 2016 gekomen….’ Ben je al geïnspireerd? Nee?
Natuurlijk niet! Dit soort teksten hoor je te pas en te onpas in organisaties. Het is vaagtaal! Dat is zoveel als weinig zeggen met veel (moeilijke) woorden. Raken medewerkers hier meer betrokken van? Nee! Raken ze gemotiveerder? Nee! Is het vuur aangewakkerd en zien ze waar ze het allemaal voor doen? Nee! Maar dat wil je natuurijk wel binnen je bedrijf.
Ik las in een boek de uitspraak van Manfred Kets de Vries: ‘Mensen zijn “meaning searching animals”. Als leider van een bedrijf is het dus belangrijk dat je een goed verhaal kunt neerzetten over wat je eigenlijk aan het doen bent.’ Juist. Als medewerker wil je weten waar je aan bijdraagt, wat je toegevoegde waarde is en wat de droom is die jullie met de organisatie najagen. Daar raken we betrokken en gemotiveerd van!
Vaagtaal: ik kan er ook wat van, maar dat moet dus anders!
Een bekentenis: ook ik kan het makkelijk, praten in vaagtaal. Ik kan op z’n tijd lappen tekst prediken en weinig zeggen. Soms is dat stiekem wel eens handig, maar nu in ieder geval niet. De afgelopen maanden ben ik met mijn neus op de feiten gedrukt. Als je een bedrijf start, hoort daar een goed verhaal bij. Wanneer iemand aan je vraagt wat je doet, kan je niet aankomen met zo’n epistel waarna ze je met glazige ogen aan staan te kijken. Als ze je nog aankijken, want meestal ben je ze na een paar seconden kwijt. Ik had dus een verhaal nodig. Een verhaal dat indruk maakt, dat blijft hangen. En dan ga ik nog wat bekennen: ik vind het moeilijk om verhalen te vertellen. Ik ben het niet gewend. En ik ben vast niet de enige. Ik val liever terug op rationele argumenten en ‘vaagtaal’, die heus wel ergens op slaat. Alleen mensen bereik je er niet mee en inspireren doet het ook niet.
De werking van ons brein
Ons brein werkt verhalend. We begrijpen informatie het beste als we het in een verhaalvorm horen. Lezen of horen we losse zinnen, dan proberen we die te verbinden en maken we er zelf een verhaal van. Dan is het namelijk te onthouden en te reproduceren. Als we het zelf aan elkaar moeten breien, is het alleen wel de vraag of het verhaal wordt zoals de verteller het bedoeld had.
We horen dus graag verhalen en onthouden informatie zo beter. Zo werkt ons brein. Maar dit roept bij mij de volgende vraag op: waarom luister ik makkelijk naar verhalen, maar vind ik het zo lastig ze te vertellen?
Waar gaat het mis?
Een van de oorzaken ligt in het feit dat we leren te rationaliseren en feitelijk te analyseren. Tijdens onze studie moeten op zoek naar wetenschappelijke onderbouwingen en verklaringen. Weg met emotie en alles wat beeldend en concreet is. We gaan juist abstract analyseren. Maar wanneer we informatie op een abstracte manier presenteren, maakt het dat we informatie minder snel begrijpen. Toch is dit wat we leren op de universiteit. Verhalen zijn niet rationeel genoeg, er is te weinig bewijs. Stick to the facts!
Daarna, in ons werk, houden we dit met elkaar in stand. Ik weet nog goed dat ik aan mijn tweede baan begon. Daar belandde ik in een oerwoud van afkortingen en jargon. Ik kon een gesprek in het begin niet eens volgen. ‘Als we WGD uitrollen, moeten we dan geen mensen van de SFA inschakelen of misschien wel FAP-ers….’ . Er was geen touw aan vast te knopen. Voor een buitenstaander, of een nieuwkomer zoals ik, klonk het als Chinees. Maar geef het een maandje… jawel, na een maand praatte ik net zo. De invloed van je omgeving speelt hier een rol, maar ook het principe dat jargon en vaktaal je een bepaalde status geven. Als je daar niet aan meedoet, wordt je misschien niet meer serieus genomen. Dat is natuurlijk het laatste wat je wilt. Zo bieden we tegen elkaar op. Of het motiverend werkt en we elkaar goed begrijpen, is een tweede.
Tijd om hier weer verandering in te brengen!
Hoe word je beter in verhalen vertellen?
Wat je af kan leren, kan je ook weer aanleren, toch? Wil jij meer verhalend kunnen vertellen, zodat je mensen kan meenemen en motiveren, dan heb ik hier 7 tips voor je, uit eigen ervaring. De laatste tijd mocht ik namelijk aan de bak met ‘mijn verhaal’. Wat ik geleerd heb, deel ik graag met je.
Tip 1 Zoek een voorbeeld
Kijk, luister, lees over personen die je een goed voorbeeld vindt bijvoorbeeld Nelson Mandela, Elon Musk, Obama, Peter Hinssen, Pieter van Coolblue. Kijk TedTalks en kijk en luister naar wat ze zeggen (welke woorden ze gebruiken), hoe ze het zeggen en hoe ze het brengen (lichaam, beweging). Laat je inspireren door je voorbeeld.
Tip 2 Lees (een boek) over storytelling
Op internet is van alles te vinden over storytelling en goede speeches. Struin even rond en je hebt zo verschillende blogs of filmpjes te pakken. Hierbij alvast enkele links:
De negen geheimen van succesvolle Ted presentaties
Zo zet je een goede speech in elkaar
De kracht van een goed verhaal
Ook heb ik nog twee boekentips voor je:
- ‘Echte leiders hebben een goed verhaal’ van Astrid Schutte
- ‘De kracht van Storytelling’ van Carmine Gallo
Tip 3 Schrijf anekdotes gelijk op
Hoor of lees je een goede anekdote, metafoor, mop die je eventueel kan gebruiken, schrijf hem gelijk op of zet hem in je telefoon. Als je straks je verhaal aan het maken bent, kan je dit erbij pakken en kijken waar het je je verhaal kan ondersteunen of verlevendigen.
Tip 4 Schrijf een eerste versie van je verhaal
Neem je publiek mee op reis! Je doel is mensen raken, motiveren, inspireren. Gebruik voorbeelden, metaforen, anekdotes, een mop. Maak het persoonlijk. Dan leren ze je kennen. Je hebt vast een voorbeeld van iets dat jij hebt meegemaakt wat jouw verhaal extra ondersteunt. Gebruik charismatische woorden die gebaseerd zijn op beelden zoals hart, groei, droom, steen, zweet (en niet woorden als: begrijpen, kiezen, onderzoeken, belang). In plaats van abstracte begrippen te noemen, gebruik woorden en voorbeelden die het beeldend maken en betekenis geven. Dus als je het over innovatie hebt, noem bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Hyperloop die je in 30 minuten van LA naar San Francisco brengt.
Ga er echt even voor zitten om je verhaal te maken. Neem je tijd. Prik er bijvoorbeeld een Themadag voor. Heb je een eerste versie klaar? Leg hem weg en kijk er een paar dagen later nog eens naar.
Tip 5 Oefen, oefen, oefen
Als je je verhaal hebt staan, ga je oefenen. Net als vroeger voor je spreekbeurt of je boekbespreking. Voor de spiegel, voor jezelf, voor het thuisfront wellicht. En wat ook enorm goed werkt: neem jezelf op. Het klinkt altijd eng, maar als je je over de eerste schroom heen zet, levert het veel op. Je ziet namelijk hoe je overkomt, wanneer je iets meent, in iets gelooft of wanneer je het zomaar als mededeling doet. Kijk naar wat je zegt, hoe je het zegt en hoe je dit met lichaamstaal ondersteunt.
Tip 6 Ga de wijde wereld in met je verhaal en vraag feedback
Ga je verhaal op diverse plekken vertellen en vraag feedback. Doe dit in eerste instantie op plekken of bij ontmoetingen waar het kan en niet ‘je hele toekomst’ er vanaf hangt. Begin klein en laagdrempelig of bij mensen die je vertrouwt en die goede, opbouwende feedback geven.
Tip 7 En blijf aanscherpen!
Je verhaal is nooit af. Buiten dat het actueel moet blijven, heb je ook steeds weer een ander publiek voor je en zal je verhaal daarop aan moeten sluiten. Je krijgt hier steeds meer handigheid in. Blijf scherp en hou het dichtbij jezelf. Blijf continu verbeteren.
Oefening baart kunst
Tja, en verder is het: oefening baart kunst. Ik vind dit af en toe frustrerend, maar hoe meer je het doet, hoe meer jouw verhaal, jouw verhaal wordt. Je weet wat werkt en wat bij je past. Vertel het in ieder geval vanuit je overtuiging. Mensen zien het als je iets uit je hoofd opdreunt, maar het niet echt vanuit je hart komt. Dan ben je ze weer kwijt, terwijl je ze juist wil binden.
Ik wens je veel succes met het vertellen van jouw verhaal in jouw organisatie. Dat het veel mensen mag inspireren!
Een keer in de zoveel tijd schrijf ik over wat me bezighoudt op het gebied van leiderschap. Geef vooral je reactie of stel je vraag naar aanleiding van dit blog. Mocht je zelf als leidinggevende ergens tegen aan lopen of met een vraag zitten, laat het me weten 06-19283477 (WA mag ook) of kijk bij hier.